Abadia sègle XII - Esculturas
Descripcion e iconografia deu Portau
Part 1
Lo permèr nivèu deu Portau que's compausa en alternància, de tres colomnas e de quate colomnetas, de cada costat de la pòrta qui mia a la nau.
L'abac, part superiora deus capitèths escultats de huelhatges, que fòrma ua cornissa sus laquau s'apieja lo nivèu dusau deu Portau.
Aqueth darrèr qu'es constituit d'un timpan muishant principaument la Verge au nin, l'adoracion deus magues e de tres vossuras istoriadas qui
illustran la parabòla de las verges braves e de las verges hòlas, los profètas, e los trabalhs deus mes associats au cicle deu zodiac.
Cordons decoratius que desseparan las vossuras.
Lo timpan
L'adoracion deus Magues. Evangèli segon Matèu (2,1-12) :
La fòrma en creishents de 'queth timpan qu'es hòrt originau.
Aqueth modèle, qui n'a pas d'equivalent en França qu'estot probablement adoptat per aumentar la hautor deu passatge en lo son bèth miei.
Aqueth procediment qu'introdusís ua constrenta per l'escultor en rason de las duas extremitats deu creishent redusidas e barradas.
Ua bordura de huelhas treuladas qu'arròda lo timpan.
Los reis magues. Melquiòr, Gaspar e Baltasar que son representats en vestit reiau dab ua longa rauba e ua corona.
La preséncia deus chivaus dens lo còrn esquèr que soslinha l'importància deus personatges e lo long percors efectuat.
La posicion deu sons còs que seguís ua composicion frequentament utilizada au cors deus sègles XIIau e XIIIau.
Qu'avançan de cap a la Verge ; lo permèr qu'es ajolhat entà har lo son present e lo dusau que's torna de cap au tresau.
L'estela a 12 brancas. (L'estela de l'olhèr). Que representa lo lugran qui mièt los reis magues de cap au nin Jèsus.
Los arbes. La simbolica de 'quiths dus arbes n'es pas clara. Ua permèra interpretacion que'us appressèt de l'arbe de vita descrivut dens la genèsi.
Dens aqueth cas, qu'anonciarén la vienguda de Jèsus Crist e la soa mòrt sus la crotz.
En Jaques Lacòste, professor emerit a l'Universitat de Bordèu III que ved dens aquiths arbes ua referéncia a l'arbe de vita de la Jerusalem Nava.
Que son lavetz ua hont de neuriment e de guarison.
Descripcion e iconografia deu Portau
Part 2
La Verge au nin. La mair deu Crist qu'es representada segon lo tipe de « La Verge en Majestat ». En efèit, qu'es coronada e sietada sus un tròne dab lo nin sus los sons jolhs. La soa man esquèrra que'u tien per tant que la dreta devè tiéner un objècte actuaument despareishut, belhèu un floron.
Lo nin Jèsus. Qu'es tanben coronat. La posicion de la soa man dreta qu'es caracteristica deu signe de benediccion (poç indèx e dit màger
tibats, los dus darrèrs plegats). Aquera gèsta que diu s'adreçar aus magues. Dens la soa man esquèrra, que ten un libe qui simbolisa probable la Bíblia, qu'es a díser la paraula de Diu.
Sent Jausèp. Qu'es sietat, lo son cap posants suu cap d'ua cana. Que sembla adromit o soscaire.
Que pòden suspausar que recep l'òrdi de húger en Egipte per evitar las miaças d'Eròdes, loquau vòu tuar lo nin Diu venents de nàisher.
La hemna velada. Qu'es sietada, la man esquèrra estenuda, la pauma virada de cap a l'exterior.
D'après E. Goyheneche, que seré Salomé, l'ua de las duas mairolèras qui assistit Maria. Segon los Evangèlis apocrifes, la soa man s'es secada au moment on dobtèt de la virginitat de Maria. Qu'es miraclosament guarida preu simple contacte deu Nin.
La "copa" devath un arc polilobat.
Que representa ua vasca batiala cohada d'un cobèrt e montada sus ua corta colomna. Per li balhar tota la soa dimension e ne pas la con·hóner dab ua
copa, l'artista que la plaça devath un arc polilobat representants un baptistari. L'ensemble que pòt estar considerat com ua prefiguracion de la batiada.
Las vossuras - Part1
A l'ensús deu timpan, lo Portau que's compausa de tres vossuras istoriadas separadas per quate cordons decoratius.
Cordon permèr
Qu'es format d'un motiu vegetau repetitiu constituit de cinc huelhas treuladas. Dus personatges antropomòrfes ajolhats que son
situats a las arrecadudas deu cordon.
L'anhèth mistic, situat au som de l'arc, que pòrta sus l'arrea ua crotz grèca. Que simbolisa lo Sauvaire en rapelar lo son sacrifici, la soa òbra
redemptora e la soa batiada per Sent Jan Baptista. « L'endoman, vedents Jèsus vir ad eth, (Jan Baptista) que dit : Ací l'anhèth de Diu, qui tira lo
pecat deu monde. » Evangèli segon Sent Jan (1,29)
Vossura permèra :
Las verges bravas, las verges hòlas
Aquera scèna qu'es tirada de la parabòla segon Sent Matèu:
« 1- Alavetz que'n serà deu Reiaume deus Cèus com de las dètz verges qui se n'anoren, munidas de las soas lampas, a l'encontra de l'espós. 2- Òr cinc
d'enter eras qu'èran pègas e cinc èran senadas. 3 - Las pègas, en efèit, prenoren las soas lampas, mes shets se munir d'òli ; 4 - Per tant que las senadas, en
medís temps que las soas lampas, prenoren òli dens las fiòlas. 5 - Com l'espós se hasèva esperar, que s'assomelhèren totas e s'adromilhèren.
6 - Mes a mieineit un crit que retentís : « Ací l'espós ! Sortitz au son encontra ! » 7 - Alavetz totas aquiras verges que's desvelhèren e adobèren las soas lampas. 8 - E las pègas de díser a las senadas : « Balhatz-nes de l'òli vòst, pr'amor que s'estupan las nòstas lampas. » 9 - Mes aquiras que las responoren : « Que n'i auré shets dobte pas pro per nosatis e per vosatis ; anatz meilèu en ço deus marcants e crompatz-ne per vosatis. » 1 - Qu'èran anadas en crompar quan arribèt
l'espós : las qui èran prestas entrèren dab eth dens la sala de las nòças, e la pòrta que's barrèt. "Finalament las autas verges qu'arribèren tanben e que dishoren : Senhor, Senhor, obritz-nes ! 12 - Mes que responot : « En vertat que v'ic disi, ne vos coneishi pas. » 13 - Velhatz donc, pr'amor ne sabetz ni lo jorn ni l'òra. » Evangèli segon Sent Matèu (25, 1-13)
La darrèra frasa de la parabòla de Matèu qu'estot interpretada preus Pairs de la glèisa com un rappòrt simbolic dab lo Jutjament darrèr.
Atau, las verges bravas (avisadas), a las lampas quilhadas que corresponen a las elegidas e las verges hòlas (inchalentas), a las lampas versadas que son las damnadas. Que nòtan ua anomalia en rapòrt au tèxte sacrat. Sus la vossura, las verges que son au nombre de 12 au lòc de 10.
L'escultor qu'a dispausat las verges bravas suus clavèus d'esquèrra, las verges hòlas sus los de dreta. Lo palais de l'espós que's situa suu clavèu centrau.
La representacion deu palais que's hèit suu medís principi de diferenciacion. L'ala esquèrra, situada deu costat de las verges bravas, que presenta lo
Crist aurolejat davant la pòrta obèrta qui invita las elejudas a penetrar dens la Jerusalem Celesta. L'aile droite, du côté des vierges folles met en scèna pòrtas barradas.
Cordon dusau
Que dessepara la vossura de las verges bravas e de las verges hòlas de la deus profètas. Lo décor qu'es compausat per la repeticion d'un medís motiu constituit d'ua flor entre duas huelhas.
A las arrecadudas deu cordon dus personatges que sont representats. Sol lo d'esquèr qu'es encoèra visible acholat e grimacejant.
Date de dernière mise à jour : 15/05/2020