Abadia sègle XII - Esculturas
Descripcion e iconografia deu Portau
Part 1
Lo permèr nivèu deu Portau que's compausa en alternància, de tres colomnas e de quate colomnetas, de cada costat de le pòrta qui mia a le nau.
L'abac, part superiora deus capitèths escultats de hulhatges, que fòrma uu' cornissa sus lequau s'apieja lo nivèu dusau deu Portau.
Aqueth darrèr qu'es constituit d'un timpan muishant principaument le Vierge au nin, l'adoracion deus magues e de tres vossuras istoriadas qui
illustran le parabòla de les vierges bravas e de les vierges hòlas, los profètas, e los trabalhs deus mes associats au cicle deu zodiac.
Cordons decoratius que desseparan les vossuras.
Descripcion e iconografia deu Portau
Part 2
La Verge au nin. La mair deu Crist qu'es representada segon lo tipe de « La Verge en Majestat ». En efèit, qu'es coronada e sietada sus un tròne dab lo nin sus los sons jolhs. La soa man esquèrra que'u tien per tant que la dreta devè tiéner un objècte actuaument despareishut, belhèu un floron.
Lo nin Jèsus. Qu'es tanben coronat. La posicion de la soa man dreta qu'es caracteristica deu signe de benediccion (poç indèx e dit màger
tibats, los dus darrèrs plegats). Aquera gèsta que diu s'adreçar aus magues. Dens la soa man esquèrra, que ten un libe qui simbolisa probable la Bíblia, qu'es a díser la paraula de Diu.
Sent Jausèp. Qu'es sietat, lo son cap posants suu cap d'ua cana. Que sembla adromit o soscaire.
Que pòden suspausar que recep l'òrdi de húger en Egipte per evitar las miaças d'Eròdes, loquau vòu tuar lo nin Diu venents de nàisher.
La hemna velada. Qu'es sietada, la man esquèrra estenuda, la pauma virada de cap a l'exterior.
D'après E. Goyheneche, que seré Salomé, l'ua de las duas mairolèras qui assistit Maria. Segon los Evangèlis apocrifes, la soa man s'es secada au moment on dobtèt de la virginitat de Maria. Qu'es miraclosament guarida preu simple contacte deu Nin.
La "copa" devath un arc polilobat.
Que representa ua vasca batiala cohada d'un cobèrt e montada sus ua corta colomna. Per li balhar tota la soa dimension e ne pas la con·hóner dab ua
copa, l'artista que la plaça devath un arc polilobat representants un baptistari. L'ensemble que pòt estar considerat com ua prefiguracion de la batiada.
Lo timpan
L'adoracion deus Magues. Evangèli segon Matèu (2,1-12) :
Le fòrma en creishents de 'queth timpan qu'es hòrt originau.
Aqueth modèle, dont n'a pas d'equivalent en França qu'estot probablement adoptat per aumentar le hautor deu passatge en lo son bèth miei.
Aqueth procediment qu'introdusís uu' constrenta per l'escultor en rason de les duvas extremitats deu creishent redusidas e barradas.
Uu' bordura de hulhas treuladas qu'arròda lo timpan.
Los reis magues. Melquiòr, Gaspar e Baltasar que son representats en vestit reiau dab uu' longa rauba e uu' corona.
Le preséncia deus chivaus dens lo còrn esquèr que soslinha l'importància deus personatges e lo long percors efectuat.
Le posicion deu sons còs que seguís uu' composicion frequentament utilizada au cors deus sègles XIIau e XIIIau.
Qu'avançan de cap a le Vierge ; lo permèr qu'es ajolhat entà har lo son present e lo dusau que's torna de cap au tresau.
L'estela a 12 brancas. (L'estela de l'aulhèr). Que representa lo lugran qui mièt los reis magues de cap au nin Jèsus.
Los aubres. Le simbolica de 'quiths dus aubres n'es pas clara. Uu' permèra interpretacion que'us appressèt de l'aubre de vita descrivut dens le genèsi.
Dens aqueth cas, qu'anonciarén le vinuda de Jèsus Crist e le soa mòrt sus le crotz.
En Jaques Lacòste, professor emerit a l'Universitat de Bordèu III que veid dens aquiths aubres uu' referéncia a l'aubre de vita de le Jerusalem Nava.
Que son lavetz uu' hont de neuriment e de guarison.
Les vossuras
Part 1
A l'ensús deu timpan, lo Portau que's compausa de tres vossuras istoriadas separadas per quate cordons decoratius.
Cordon permèr
Qu'es format d'un motiu vegetau repetitiu constituit de cinc hulhas treuladas. Dus personatges antropomòrfes ajolhats que son situats a les arrecadudas deu cordon.
L'anhèth mistic, situat au som de l'arc, que pòrta sus l'arrea uu' crotz grèca. Que simboliza lo Sauvaire en raperar lo son sacrifici, le soa òbra
redemptora e le soa batiada per Sent Jan Baptista. « L'endoman, vedents Jèsus vir ad eth, (Jan Baptista) que dit : Ací l'anhèth de Diu, qui tira lo
pecat deu monde. » Evangèli segon Sent Jan (1,29)
Vossura permèra :
Les vierges bravas, les vierges hòlas
Aquera scèna qu'es tirada de le parabòla segon Sent Matèu:
« 1- Alavetz que'n serà deu Reiaume deus Cèus com de les dètz vierges qui se n'anoren, munidas de les soas lampas, a l'encontra de l'espós. 2- Òr cinc
d'enter eras qu'èran pègas e cinc èran senadas. 3 - Les pègas, en efèit, que prenoren les soas lampas, mès shetz se munir d'òli ; 4 - Per tant que les senadas, en
medís temps que les soas lampas, prenoren òli dens les fiòlas. 5 - Com l'espós se hasèva esperar, que s'assomelhèren totas e s'adromilhèren.
6 - Mès a mieineit un crit que retentís : « Ací l'espós ! Sortitz au son encontra ! » 7 - Alavetz totas aquiras vierges que's desvelhèren e adobèren les soas lampas. 8 - E les pègas de díser a les senadas : « Balhatz-nes de l'òli vòst, pr'amon que s'estupan les nòstas lampas. » 9 - Mès aquiras que les responoren : « Que n'i auré shetz dobte pas pro per nosatis e per vosatis ; anatz meilèu en ço deus marcants e crompatz-ne per vosatis. » 1 - Qu'èran anadas en crompar quèn arribèt l'espós : les qui èran prestas entrèren dab eth dens le sala de les nòças, e le pòrta que's barrèt. "Finalament les autas vierges qu'arribèren tabé e que dishoren : Senhor, Senhor, obritz-nes ! 12 - Mès que responot : « En vertat que v'at disi, ne vos coneishi pas. » 13 - Velhatz donc, pr'amon ne sabetz ni lo jorn ni l'òra. » Evangèli segon Sent Matèu (25, 1-13)
Le darrèra frasa de le parabòla de Matèu qu'estot interpretada preus Pairs de le glísia com un rappòrt simbolic dab lo Jutjament darrèr.
Atau, les vierges bravas (avisadas), a les lampas quilhadas que corresponen a les elegidas e les vierges hòlas (inchalentas), a les lampas versadas que son les damnadas. Que nòtan uu' anomalia en rapòrt au tèxte sacrat. Sus le vossura, les vierges que son au nombre de 12 au lòc de 10.
L'escultor qu'a dispausat les vierges bravas suus clavèus d'esquèrra, les verges hòlas sus los de dreta. Lo palais de l'espós que's situa suu clavèu centrau.
Le representacion deu palais que's hèit suu medís principi de diferenciacion. L'ala esquèrra, situada deu costat de les vierges bravas, que presenta lo
Crist aurolejat davant le pòrta aubèrta dont invita les elejudas a penetrar dens le Jerusalem Celesta. L'ala dreta, deu costat de les vierges hòlas que met en scèna pòrtas barradas.
Cordon dusau
Que dessepara le vossura de les vierges bravas e de les vierges hòlas de le deus profètas. Lo décor qu'es compausat per le repeticion d'un medís motiu constituit d'uu' flor entre duvas hulhas.
A les arrecadudas deu cordon dus personatges que sont representats. Sol lo d'esquèr qu'es encoèra visible acholat e grimacejant.
Date de dernière mise à jour : 17/07/2022